Nauka aktywnego słuchania często zaczyna się od tego, że rodzice zaczynają się gryźć w język. To bolesny, ale dobry początek.

Kiedy uważniej przyglądamy się sobie i temu, jak zwykle mówimy do dzieci, okazuje się, że w naszych wypowiedziach jest wiele komunikatów, które z okazywaniem akceptacji mają niewiele wspólnego. Jakże trudno jest powstrzymać się od udzielania dobrych rad, pocieszania, zaprzeczania uczuciom dziecka czy nadmiernego dopytywania.

Pomyśl o innych

„Natura dała nam dwoje oczu, dwoje uszu, ale tylko jeden język po to, abyśmy więcej patrzyli i słuchali, niż mówili” – autorem tych słów najprawdopodobniej jest Sokrates. Choć tę głęboką i mądrą wskazówkę ludzkość przekazuje sobie od ponad dwóch tysięcy lat, wydaje się, że stosowanie jej na co dzień to jedna z najtrudniejszych umiejętności.

W praktyce okazuje się, że nie jest łatwo być dobrym i aktywnym słuchaczem. Doświadczamy tego w pracy, życiu towarzyskim, a przede wszystkim w kontaktach z naszymi dziećmi i współmałżonkami. Wiele konfliktów, które bardzo często wydają się nam nie do rozwiązania, bierze się stąd, że jesteśmy za bardzo skoncentrowani na swoich potrzebach i problemach. Mimo że słyszymy to, co bliscy do nas mówią, tak naprawdę tego nie słuchamy. Bo słuchanie, w przeciwieństwie do słyszenia, polega na przyjęciu aktywnej postawy zaangażowania i otwarcia się na relację z drugim człowiekiem. Dla niektórych z nas takie słuchanie ze zrozumieniem jest naprawdę bardzo trudne.

Dodaj skrzydeł

Każdy człowiek, niezależnie od tego, czy jest jeszcze małym dzieckiem czy już bardzo dorosłym, potrzebuje akceptacji. Akceptacja jest wewnętrznym poczuciem bycia kochanym, czyli tym, że ktoś przyjmuje mnie takim, jaki jestem, ze wszystkimi moimi zaletami i wadami, przyjemnymi i nieprzyjemnymi cechami charakteru. Uważne słuchanie, znalezienie na nie czasu to również bardzo dobra okazja do wyzwalania w drugim człowieku poczucia akceptacji. Jest to ważne szczególnie w odniesieniu do dzieci, które mają bardzo silną potrzebę bycia dostrzeżonym przez rodziców. Ta potrzeba powoduje, że dzieci mówią do swoich rodziców dużo i często. W naszych domach każdego dnia mamy wiele okazji do tego, aby stosować aktywne słuchanie. Nie tylko kiedy dzieci przychodzą do nas z jakimś poważnym problemem, ale zawsze wtedy, gdy w codziennych rozmowach komunikują nam swoje uczucia. Aktywne słuchanie przyczynia się do tego, że w naszych dzieciach rozwija się poczucie własnej wartości. Ma wpływ na to, że uczą się one akceptować i lubić samych siebie. Rozwijają się w nich samodzielność i odwaga do podejmowania życiowych decyzji.

Proste wskazówki

Jest kilka cennych wskazówek mogących nam pomóc stawać się uważnymi słuchaczami naszych bliskich.

Dobre słuchanie wymaga autentycznej chęci wysłuchania, co druga osoba ma nam do powiedzenia. Na to muszą się znaleźć czas i miejsce. Oznacza to, że musimy przerwać czynności, które w danej chwili wykonujemy, odłożyć telefon, tablet, wyłączyć telewizor. Jeśli nie ma czasu, trzeba o tym powiedzieć i znaleźć go w innym momencie. Jest potrzebny kontakt wzrokowy. Kiedy rozmawiasz z małym dzieckiem, zadbaj, aby kontaktu nie utrudniała wam różnica wzrostu, ukucnij albo usiądź obok dziecka.

W dobrym słuchaniu chodzi o to, żeby nie zakładać, że wiem, co druga osoba chce powiedzieć. Ulegamy tej pokusie zwłaszcza w stosunku do dzieci. Nie śpiesz się i nie przerywaj. Bądź cierpliwy i wysłuchaj do końca. Nic tak nie zamyka drugiej osoby jak przypisywanie jej czegoś, czego tak naprawdę nie myśli i nie czuje.

Dobre słuchanie polega na szczerym zainteresowaniu. Pomaga w tym zadawanie pytań wyjaśniających. Możemy zapytać o szczegóły, jednak należy robić to delikatnie i z wyczuciem. Pomocne jest także powtarzanie tego, co powiedział nasz rozmówca, ale własnymi słowami. Upewniamy się w ten sposób, czy dobrze go rozumiemy.

Dobre słuchanie zakłada brak przesadnej reakcji i natychmiastowego działania. Uważny rodzic okazuje zaufanie i wiarę w zdolność dziecka do uporania się z własnymi uczuciami i wspiera je w samodzielnym rozwiązywaniu problemów. Nie rozwiązuje ich za dziecko, chyba że jest poproszony o pomoc.

Dobre słuchanie oznacza, że traktujesz swoje dziecko jako odrębnego człowieka, jako indywidualność samą dla siebie, która otrzymała własne życie i własną tożsamość.

I wreszcie najważniejsza jest gotowość do zaakceptowania uczuć, którymi dzieli się z nami dziecko. Nie możesz ich wyśmiewać, możesz ich nie podzielać, ale najważniejszy jest sygnał, że jako rodzic akceptujesz, że tak czuje dziecko.

Zawsze należy pamiętać, że bycie dobrym słuchaczem nie polega tylko na opanowaniu paru technicznych szczegółów komunikacyjnych. Wymaga od nas przyjęcia nowej postawy życiowej.

Zapamiętaj!

• Znajdź czas na słuchanie własnych dzieci, czyli wyłącz telewizor i odłóż telefon.
• Patrz na swojego rozmówcę, a jeśli jest mały, ukucnij.
• Nie przerywaj i słuchaj do końca.
• Zainteresuj się i pytaj o szczegóły, ale delikatnie
• Powtórz własnymi słowami to, co usłyszałeś, żeby sprawdzić, czy dobrze zrozumiałeś rozmówcę.
• Nie reaguj gwałtownie.
• Traktuj dziecko poważnie.
• Okaż zaufanie i wiarę w zdolność dziecka do uporania się z własnymi problemami                      i wspieraj je w ich samodzielnym rozwiązywaniu.
• Zaakceptuj dziecko z jego emocjami i uczuciami i nie wyśmiewaj ich.