Drzewo, na którym umarł Jezus, zostało w ciągu wieków podzielone na tysiące fragmentów. Do niedawna jeden z największych znajdował się w lubelskim klasztorze dominikanów. Po kradzieży w 1991 roku nie został do dzisiaj odnaleziony.

Drzewo Krzyża od początku było traktowane przez uczniów Jezusa jako najświętsza relikwia. Zakopano je na stokach Golgoty i przekazywano w tajemnicy miejsce ukrycia. Sto lat później, po upadku powstania żydowskiego, Rzymianie spacyfikowali i przebudowali Jerozolimę. Chrześcijanie rozproszyli się, a miejsce kultu zanikło. Około roku 326 cesarzowa Helena odnalazła narzędzie męki i podzieliła je na fragmenty. Na początku VII wieku pozostałe w Jerozolimie relikwie zrabowano podczas najazdu perskiego. Odzyskał je cesarz Herakliusz i ponownie obdzielił nimi wiele miast w cesarstwie. Obawiał się kolejnych najazdów, ponadto chciał umocnić więzi stolicy z nowymi Kościołami.

W epoce średniowiecza wybuchło niebywałe zainteresowanie wszelkimi relikwiami. Wobec „niedoboru” prawdziwych cząstek Krzyża zadowalano się oprawianiem jego maleńkich drzazg w kawałki innego drewna lub tylko pocieraniem o autentyczne fragmenty. Badania naukowe wykazują, że prawdziwe drzewo Krzyża było drewnem sosnowym z gatunku dość powszechnie występującego w Palestynie.

Relikwie Krzyża pozostają jedną z najcenniejszych i najbardziej przemawiających do serca pamiątek po Chrystusie. Męka Jezusa, która stała się ceną ludzkiego zbawienia, miała przede wszystkim wymiar duchowy i mistyczny. Jednak w swoim człowieczeństwie Chrystus „upodobnił się do braci” i zawisł na realnym drzewie kaźni. Dlatego spotkanie z tą relikwią odwołuje się w niezwykły sposób do głębokich fundamentów wiary – głębokich zarówno w sensie historycznym, jak i egzystencjalnym.

W Polsce znajduje się siedem oficjalnych sanktuariów Krzyża świętego oraz kilkadziesiąt innych miejsc szczycących się posiadaniem relikwii. Zapraszamy do ich odwiedzenia.

Święty Krzyż

Łysiec (Łysa Góra) jest drugim co do wielkości szczytem pasma świętokrzyskiego. Według tradycji w 1006 roku Bolesław Chrobry ufundował tu klasztor i zaprosił benedyktynów, być może z samego Monte Cassino. Nie wiadomo, skąd i kiedy przybyło pięć cząstek Krzyża świętego. Legenda mówi o węgierskim królewiczu Emeryku, który miał zostawić relikwiarz otrzymany od ojca. Przez kilkaset lat Święty Krzyż był najważniejszym polskim sanktuarium i miejscem pielgrzymkowym. Benedyktyni opiekowali się klasztorem ponad siedem wieków aż do kasaty zakonu przez zaborców. Dzisiaj najświętszej relikwii strzegą misjonarze oblaci.

Elbląg

Krzyżacy sprowadzili relikwie Krzyża świętego do Elbląga w połowie XIII wieku. Adorowali je w zamkowej kaplicy. Po zburzeniu zamku przez Kazimierza Jagiellończyka relikwiarz trafił do katedry św. Mikołaja i dzielił z nią zmienne koleje losu, włącznie z pożarem świątyni w 1944 roku. W Roku Jubileuszowym 2000 katedra zyskała status Sanktuarium Krzyża Świętego. W każdy piątek o godz. 17:00 jest odprawiana Droga krzyżowa z relikwiami Męki Pańskiej.

Lublin

Od 1420 roku (lub wcześniej) w Lublinie znajdował się jeden z największych na świecie fragmentów Krzyża świętego. Niewykluczone, że należał do grupy relikwii, które cesarzowa Helena przywiozła z Jerozolimy do Konstantynopola. Lublin był jednym z najważniejszych miast pielgrzymkowych w Polsce. Klasztor dominikanów w cudowny sposób pozostawał nietknięty przez pożary, najazdy, epidemie. Po kradzieży głównych relikwii w 1991 roku w kościele pozostały dwie mniejsze cząstki Krzyża świętego. 

Jelenia Góra

Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego w Jeleniej Górze wybudowano w 1718 roku (początkowo dla gminy ewangelickiej) i jest najstarszą świątynią w mieście. Dwie drzazgi Krzyża sprowadzono z Watykanu w 2002 roku i umieszczono w srebrnym relikwiarzu nad tabernakulum. Świątynia pełni także funkcję kościoła garnizonowego.

Klebark Wielki

Neogotycki kościół w Klebarku (10 km od Olsztyna) jest spadkobiercą wcześniejszych, nieistniejących już świątyń.